Droom je van een langere reis met je gezin, maar vraag je je af hoe dat zit met de leerplicht?

Je bent niet de enige. Voor veel ouders is dit hét grootste struikelblok als ze nadenken over (langdurig) reizen met hun kinderen. Goed nieuws: er zijn opties, maar er zijn regels waar je rekening mee moet houden.

In deze blog leggen we stap voor stap uit hoe de leerplicht werkt in Nederland en wat je moet regelen als je tijdelijk naar het buitenland vertrekt.

Wat is leerplicht eigenlijk?

In Nederland geldt de leerplicht voor kinderen van 5 tot en met 16 jaar.
De leerplicht gaat in op de eerste dag van de maand nadat je kind 5 jaar is geworden.

Chasing the World tip:
Zijn je kinderen nog geen 4 (of 5) jaar en zijn ze nog niet ingeschreven op een basisschool, dan is er dus ruimte om een langere reis te maken voordat ze 5 jaar worden. Bang dat er geen plek is de basisschool vanwege een late inschrijving? Bespreek dan de mogelijkheden met de directeur.

Kinderen mogen al vanaf hun vierde naar school, maar dat is nog niet verplicht.
Na de leerplicht geldt de kwalificatieplicht: jongeren tot 18 jaar moeten onderwijs volgen totdat ze een startkwalificatie (zoals havo-, vwo- of mbo-2-diploma) hebben behaald.

Meer hierover lees je op de Rijksoverheid.

Belangrijk om te weten: Nederland kent onderwijsplicht, geen schoolplicht. Dat betekent dat je kind verplicht is om onderwijs te volgen, maar niet per se op een vaste school hoeft te zitten — zolang de gemeente instemt met een andere vorm van onderwijs.

Reizen tijdens de leerplicht – mag dat?

Dat hangt af van de duur en reden van je reis.
Een korte vakantie tijdens officiële schoolvakanties is uiteraard geen probleem.
De directeur mag maximaal 10 dagen vrij toekennen per schooljaar waarbij overleg met de leerplichtambtenaar niet persé noodzakelijk is.

Wil je langer weg, dan heb je normaal gesproken toestemming nodig van de leerplichtambtenaar van jouw gemeente.

Er bestaan meerdere situaties waarin vrijstelling mogelijk is:

1. Je vertrekt (tijdelijk) naar het buitenland

Als je met je gezin verhuist of langdurig verblijft in het buitenland, kun je worden uitgeschreven uit de Basisregistratie Personen (BRP). In dat geval valt je kind niet langer onder de Nederlandse leerplicht, omdat het niet meer in Nederland woont.

Je hoeft je normaal pas uit te schrijven als je in totaal 8 maanden in een jaar in het buitenland verblijft. Maar het ‘kan’ ook als je voor kortere tijd op reis gaat. Dit heeft echter wel gevolgen. Er worden automatisch seintjes verstuurd naar bijvoorbeeld je zorgverzekering dat je niet langer inwonende bent van Nederland. Dit kun je wel ‘voorkomen’ door aan te geven dat je weer terugkomt. Maar goed, er gaan wat automatische processen lopen die je weer moet terugdraaien.
Daarnaast wordt je dan ook uitgeschreven bij school. Opnieuw inschrijven is noodzakelijk. En afstemmen dat het plekje vrij blijft voor je kind is noodzakelijk.

2. Je vraagt vrijstelling voor een langere reis

Blijf je ingeschreven in Nederland, maar wil je tijdelijk op reis buiten de schoolvakanties om?
Dan kun je een vrijstelling van schoolbezoek aanvragen op grond van artikel 11 van de Leerplichtwet (“gewichtige omstandigheden”).
In de praktijk wordt dit alleen bij hoge uitzondering goedgekeurd.
Een goed gesprek met school en een duidelijk plan zijn daarom essentieel.

Meer info hierover vind je op Rijksoverheid.nl – Leerplicht en vrijstellingen.

3. Onderwijs op een andere locatie (artikel 41 WPO)

In sommige gevallen kan een school zelf toestemming geven voor onderwijs op een andere locatie dan de school, op basis van artikel 41 van het Besluit Bekostiging WPO.
Dit artikel biedt scholen ruimte om, met goedkeuring van het bestuur, leerlingen tijdelijk elders onderwijs te laten volgen — bijvoorbeeld tijdens een langere reis.

De voorwaarde is dat het onderwijs van voldoende kwaliteit blijft en dat de school betrokken blijft bij de voortgang. In de praktijk betekent dit dat er een onderwijsplan moet liggen waarin staat hoe je kind leert tijdens de reis, hoe de school dat monitort, en wanneer er contactmomenten zijn.

Let op: dit is geen landelijke vrijstelling, maar een regeling die per schoolbestuur verschillend wordt toegepast.

Wij hebben op deze manier toestemming gekregen voor een reis van 6 maanden van oktober 2025 t/m april 2026.

Chasing the World tip:
Artikel 41 WPO is vaak nog een ‘grijs gebied’. Begin dan ook op tijd met het kenbaar maken van jullie reisplannen bij de directeur. Als zij openstaan voor maatwerk, kan dit een mooie tussenoplossing zijn tussen volledig uitschrijven en een officiële vrijstelling.

Hoe vergroot je de kans op toestemming?

Een goede voorbereiding is alles.
Zowel de leerplichtambtenaar als de directeur wil vooral zeker weten dat het onderwijs van je kind gewaarborgd blijft en dat je plannen serieus zijn.

Voordat je begint met het schrijven van een onderwijsplan of moeilijke brieven naar de leerplichtambtenaar, ga eerst eens in gesprek met de directeur.
Zodat jullie je dromen en plannen kunnen bespreken.
Denk vooral ook zelf na over hoe je scholing zou willen geven op reis.
Draagt het bij aan de ontwikkeling? Lopen ze geen achterstand op?

Onze eigen ervaring

Wij hebben in eerste instantie onze plannen kenbaar gemaakt bij de directeur, ruim een half jaar voor vertrek. Omdat we toen nog niet wisten van Artikel 41 WPO gingen wij er van uit dat we ons moesten uitschrijven om zo onder de leerplicht uit te komen. We wilden toen vooral weten of er een plaatsje vrij konden worden gehouden voor onze kinderen in dezelfde klas. En of we eventueel schoolwerk mee zouden kunnen krijgen zodat ze bij terugkomst goed zouden kunnen instromen. Daarnaast zouden we dan ook geld besparen omdat we geen online leermodules moesten aanschaffen.

Onze directeur verwees ons toch door naar de leerplichtambtenaar.
Na een telefonisch gesprek was de uitkomst kort samengevat “nee”.
Ook al snappen ze je plannen, zien ze de ontwikkelingsopties van een kind, er is een leerplicht. Punt.

Maar we gaven nog niet op, want we zagen ook dat andere gezinnen wel vrijstelling hadden gekregen. We kwamen uit bij Artikel 41 WPO. We bespraken dit met de directeur. Het was een vrij grijs gebied waar ze zelf ook echt nog in moest duiken. Maar ze wilde er voor gaan. Want zij zag ook écht wat de toegevoegde waarde was van de reis voor onze kinderen.

Ze besprak dit met het bestuur en zij vroegen om een voorstel, concreet onderwijsplan en ook haar persoonlijke visie op deze aanvraag. Ze heeft een voorstel geschreven, in overleg met ons en met de leerkrachten van de kinderen.

Dit is gedeeld met het bestuur en 5 weken voor vertrek kregen wij goedkeuring voor onze reis.
Voor ons ook echt de allerbeste optie. Want we hoeven ons niet uit te schrijven voor een reis van 6 maanden met alle administratieve gevolgen van dien. We kunnen lesstof online verkrijgen in de normale leeromgeving. Ze behouden hun plekje in de klas. We volgen de thema’s die ze op school ook volgen. Daarnaast kan de school ook monitoren wat we doen. Het is een win-win voor ons allemaal.

Even samengevat:

• Leerplicht geldt van 5 t/m 16 jaar.
• Uitschrijven uit Nederland betekent geen Nederlandse leerplicht meer.
• Blijf je ingeschreven? Dan kun je in uitzonderlijke gevallen vrijstelling aanvragen.

Chasing the World advies:
Laat je goed informeren. Kijk vooral ook bij de sites van officiële instanties.
Ga in gesprek met de directeur, ook al zijn de plannen nog niet concreet.

Volg je ons al op instagram?

https://instagram.com/chasing.the.world